«Социология родилась из современной страсти к улучшению общества»[1].
А. Смол и Д. Винсент
Сотсиология илми ҷавон аст, солҳои 30 - 40 уми асри XIX дар Франсия пайдо шудааст. Асосгузори ин илм донишманди бузурги франсуз О. Конт (1798 - 1857) мебошад, аммо ин маънои онро надорад, ки донишҳои сотсиологӣ асрҳо боз аз омӯзиши таҳлили илмӣ фаромӯш шуда бошад. Баръакс, он масъалаҳое, ки имрӯз сотсиология предмети омӯзиши худ қарор додаст, пештар дар фалсафа ва минбаъд дар фалсафаи иҷтимоӣ таҳлилу таркиб мешуданд.
Сабабҳова заминаҳои пайдоиши илми сотсиология:
- Инқилобҳои иҷтимоии асри XVIII, махсусан, Инқилоби бузурги Франсия (1789);
- Рушди илмҳои табиатшиносӣ (яъне одамон агар қонунҳои табиатро омӯхта тавонистанд, пас қонунҳои ҷомеаро низ омӯхтан мумкин аст)
- Пешрафти муносибатҳои иқтисодии ҷомеа, махсусан, рушди истеҳсолоти саноатии фабрикаю корхонаҳо дар асрҳои XVIII – XIХ дар Аврупо;
- Рушди шаҳрҳо дар Аврупо;
- Идеяҳои нави демократия ва ҳуқуқҳои сиёсӣ ва ғайраҳо.
Мафҳуми сотсиология аз ду калима гирифта шудааст: якум - лотинии societas – ҷомеа ва дуюм юнонии logos – дониш, таълимот, яъне илм дар бораи ҷомеа аст. Донишмандон илми сотсиологияро гуногун таъриф медиҳанд:
- Сотсиология илмест, ки барқароршавӣ, рушд ва таѓйироту дигаргуншавии умумиятҳои иҷтимоӣ ва шаклҳои гуногуни зуҳуроти он: низом, сохтор ва институтҳои иҷтимоиро меомӯзад;
- Сотсиология илмест, ки сохтори иҷтимоии ҷоме ва унсурҳои асосии он (умумиятҳо, институтҳо, ташкилотҳо иҷтимоӣ ва рафтори одамон), раванду таѓйиротҳои дар дохили ин сохтор рӯйдиҳандаро меомӯзад
- Сотсиология илмест, ки рафтори одамон ва гурӯҳҳои иҷтимоиро меомӯзад;
- Сотсиологияро илмест дар бораи ҳаёти иҷтимоии одамон, гурӯҳҳо ва ҷомеа (сотсиологи англис Э. Гидденс);
[1] См.: Small A.W., Vincent G.E. An Introduction to the Study of Society. N.-Y., 1894. P. 77. Цит. по: Козер Л. Функции социального конфликта / Пер. с англ. О.А. Назаровой. М., 2000. С. 36.
Комментарии (0)