Соли Нав ин яке аз идҳои қадимтарини дунё буда, таърихи зиёда аз 5 ҳазор соларо дорад ва дар ҳар як давлат ӯ ҳаргуна буда дар санаҳои гуногун ҷашн гирифта мешавад. Масалан дар Тоҷикистон Соли Нав 2-маротиба ҷашн гирифта мешавад ва ин ҳам бошад, 1-уми январ аст ва ҳам иди Наврӯз, ки санаҳои 21-24-уми март ҷашн гирифта мешавад. Дар Хитой бошад, онҳо ҷашнгирии иди Соли навро мисли Тоҷикистон ҳам 2-маротиба аз ҷумла соли навии Хитоӣ, ки моҳи феврал аст ва соли нави ҷаҳонӣ доранд.
Вале аз ҳама маъмултарин ҷашнгирии Соли Нав ин мувофиқи солшумори Григорӣ, қариб дар тамоми ҷаҳон (ғайр аз чанде аз давлатҳои мусалмонӣ) ҷашн гирфта мешавад ва мутобиқи ин солшуморӣ тамоми вақт (соат) ҳисоботҳои молиявию оморӣ, ҳаракати ҷирмоҳои осмониву заминӣ ба қайд гирифта мешаванд. Имрӯзҳо мутобиқи солшумории Григорӣ нисфи зиёди адабиётҳои ҷаҳон ба ҳисобу китоби вақт такя менамоянд.
Худ таҷлилгирии соли нав, таърихи зиёда аз панҷ ҳазор солро дар худ соҳиб буда, дар адабиётҳои таърихӣ оиди он як қатор маълумот сабт шудааст. Дар замонҳои қадим, ки тақрибан солҳои 3000-ум пеш аз мелодро дар назар дорад дар сарзаминҳои Байнаннаҳрайн, ки қисми ғарбии мулки мардуми форсизабонро он замонҳо ташкил мекард, ин чорабинӣ тантанавор ҷашн гирифта мешуд. Оғози Соли нав он давраҳо охири моҳи март – аввали баҳор, дар давраи оғози мавсими кишту кор, давоми 12 рӯз ҷашн гирифта мешуд. Он рӯзҳо мардум либосҳои деҳқониро ба бар карда, дар даст олотҳои кишоварзӣ ва санъаткориро гирифта ба соҳилҳои дарёи Ефрот ва Тигри баргашта бо об пуршаванда мебаромаданду хурсандӣ мекарданд.
Чӣ хеле ки мебинед, маҳз мардуми форсзабону араб дар пайдоиши соли нав асосгузоранд. Баъдан мардуми Аврупо ин идро ба фарҳанги худ қабул карданд. Дар давраи ҳукмронии шоҳи румӣ Юлий Сезар (2050 сол пеш) солшуморӣ нав таҳия шуда то андозае такомул ёфт ва аз ҳамон давра бо номи ҳамон шоҳ гузошта шуда, ҷашнгириаш ба 1-уми январ баробар буд. Яъне солшуморие, ки имрӯз дар тамоми ҷаҳон паҳн шудааст, маҳз ба ин шоҳ таалуқ дошта, бо номи солшумории Юлианӣ маъруф аст. Солшумории Юлианӣ бар ивази солшумории Румӣ ворид карда шуд, ки он ҳам дар навбати худ сарчашмааш аз солшумории Мисриҳо сарчашма мегирифт.
Барои мувофиқ кардани солшуморӣ бо гардиши замин дар гирди офтоб, аз ҷониби пешвои динии Католикҳо – Григорий XIII, соли 1582 ба солшумории Юлианӣ тағйиротҳо ворид карда шуда, ислоҳоти аввал байни 4 мамолик барои солшумории нав ворид карда шуд, ки он баробари 365,24 рӯз ба 1 сол баробар карда шуд. Баъдан ин солшумории ислоҳшуда бо номи солшумори Григорӣ байни дигар давлатҳои дунё паҳн шудан гирифт.
Солшумории Григорӣ пас аз оне ки сарзамини тоҷикон ба империяи Руссҳо ворид гадид ба оғози ҷашнгирии ин намуди солшуморӣ шурӯъ карда шуд, чунки маҳз ин намуди солшуморӣ дар фарҳанги русҳо пештар ворид шуда буд. То ин дам солшумории мусалмонӣ (моҳтобӣ) ва солшумории форсизабониҳо (Наврӯз), ки аз ҳиҷрати офтоб вобаста аст дар сарзамини тоҷикон таҷлил карда мешуд.
Комментарии (0)