ФАРМАКОПЕЯ (аз юнони рharmakon —дору ва роiео — тайёр мекунам), мачмуи стандартхо (намунахо)-и дорухо ва дастуруламалхоеро гуянд, ки сифати дорухоро ба меъёри муайян «медарорад. Фармакопеяро дар тибби кадими мо карободин меномиданд.
Фармакопея аввалин («Китоб-ул-карободин-ул-кабир»)-ро Шопур ибни Сахл (вафот 869) таълиф намудааст, ки нусхаи ягонааш дар китобхонаи шахри Мюнхен махфуз мебошад. Солхои 967—976 Абумансур Муваффак ябни Алии Хирави карободинеро бо номи «Китоб- ул-абния ан хакоик-ил-адвия»; таълиф намуд, ки дар он номи 584 дору (465 наботи, 74 маъдани ва 45 хайвони) сабт шудааст. Дар таърихи дорушиноси китоби панчуми «Ал-Конун»-и Абуалии Синоро низ Фармакопея меноманд. Баъди Сино дар тибби форсу точик кариб 10 карободин навишта шуданд, ки маъмултаринашон «Карободини хоразмшохи»-и Саид Исмоили Чурчони (асри 12), «Карободини кабир»-и Мухаммад Хусайни Шерози (асрхои 17—18), «Карободини кабир»-и Мухаммадхусайн ибни Мухаммад Окили (асрхои 18—19) ва гайра мебошанд. Дар Европа Фармакопеяи аввалин соли 1498 (Riecettario Гlorentino; дар Флоренсия) ва дар Россия соли 1776 («Рharmocopoea Rossica») нашр шуд. Соли 1968 дар СССР Ф бори 10-ум аз чоп баромад, ки аз 707 макола (738 дору) иборат аст. Фармакопеяи СССР хуччати умумидавлатии конунгузор мебошад. Дар Фармакопея доир ба усулхои тахлили химияви, физикию химияви ва биологии дорухо, реактиву индикаторхо, руйхати дорухои захрнок (руйхати А) ва пуртаъсир (руйхати Б), чадвали меъёри истифодаи якдафъаги ва якшаборузии дору барои калонсолону кудакон ва гайра маълумот мавчуд аст. Ю. Нуралиев.
Моддаҳои заҳрнок, пайвастҳои химиявии заҳрноке (адамсит, зарин, зоман, иприт, табун, фосген ва ғ.)-ро гӯянд, ки барои заҳролуд кардани ҳаво, об, ашьё, манзилгоҳу паноҳгоҳҳо, майдони ҷанг ва ғ. истифода мешаванд. Заҳри Моддаҳои заҳрнок дар ҳаво, об, ашё ва ғ. муддате боқӣ мемонад. Буғи Моддаҳои заҳрнок бо шамол ба масофаи дур паҳн мешавад. Моддаҳои заҳрнок ба организм ба воситаи пӯст, пардаи луобӣ, системаи ҳозима ва роҳи нафас дохил шуда, зарар мерасонанд. Моддаҳои заҳрнок аз ҷиҳати дараҷаи таъсирашон якчанд хел мешаванд: Моддаҳои заҳрноки тамоми организмро заҳролудкунанда (кислотаи цианид, хлорциан, фосген), асабро фалаҷкунанда (зарин, зоман, табун), ба бофтаҳо зараррасонанда (иприт, люизит), нафастангкунанда (фосген, дифосген, трифосген) ва ғ. Чунин тасниф аслан нисбист, чунки аксари Моддаҳои заҳрнок организмро ба тамом заҳролуд мекунанд. Моддаҳои заҳрнокро аввалин бор 22 апрели 1915 дар Ҷанги якуми ҷаҳонӣ немисҳо дар ш. Ипри Бельгия истифода бурдаанд.
Дору, дору ё маводи мухаддир
Дору ҳамон як дору ё дору нест. A маводи мухаддир ин як принсипи фаъол, моддаест, ки таркиб ва таъсири онро мо медонем.
Дар дорувори, аз ҷониби худ, натиҷаи омезиши як ё якчанд доруҳо бо дигар моддаҳои маъруф бо ёрии ёрирасон мебошад, ки аз ҷиҳати фармакологӣ ғайрифаъоланд, аммо имкон медиҳанд, ки пешниҳоди фармасевтӣ ҳаҷм дода шавад. Ғайр аз он, маводи мухаддир, гарчанде ки онҳо инчунин метавонанд номи байналмилалии ғайриҳуқуқиро истифода баранд, одатан бо номи тиҷорӣ ё бренди фурӯшанд.
Дар маводи мухаддирБаръакс, он омехтаи пайвастагиҳоро дар бар мегирад, ки ҳадди аққал яке аз онҳо фаъолияти фармакологиро исбот кардааст. Аммо, дар доруҳо ҷузъиёти таркиби омехта номаълум аст, аз ин рӯ донистани ҷузъҳои он ё консентратсияи он ва аз ин рӯ, пешгӯии таъсири он душвор аст. Намунаҳои маводи мухаддир марихуана ё базука мебошанд.
Комментарии (0)