Доруҳои карахткунанда (анестетикҳои маҳаллӣ)

Доруҳои анестетикҳо ҳангоми алоқамандӣ бо нӯгҳои ақиби асабҳои ҳиссиётнок ҳиссиёти карахтшавиро ба амал меоранд. Аввалан онҳо ҳиссиёти дардро бартараф месозанд, аз ин лиҳоз барои бедардкунии маҳаллӣ истифода мешаванд. Анестезия аз калимаи аn- набудан, aеsthesis-ҳиссиёт гирифта шуда, маънояш беҳискунонӣ мебошад. Анестетикҳои маҳаллӣ ҳиссиёти ноҳиявиро карахт мегардонанд. Онҳо муваққатан гузариши импулси ангезишро дар асабҳои афферентӣ манъ карда, ҳиссиёти дардро дар мавзеи гузаришашон бартараф менамоянд. Дар консентратсияи баланд ин доруҳо боиси рафъ шудани ҳамаи намудҳои ҳиссиёт мегарданд, аз он ҷумла вақти анестезияи амиқ ҳиссиёти ҳарорат, дарки ламсу молиш ва фишор қатъ мегардад. Ин маводҳоро мисли воситаҳои наркотикӣ дар амалияи ҷарроҳӣ истифода мебаранд. Механизми таъсири анестетикҳо аз таъсироти онҳо ба мембранаи торҳои асабҳо вобаста аст. Анестетикҳо қобилияти нуфуспазирии мембранаҳоро барои ионҳои калий ва натрий суст мекунанд. Ин ба ҳосил шудани потенсиали таъсирнок монеъ мешавад, ки дар натиҷа гузариши импулсҳо ҳам қатъ мегарданд. Чунин меҳисобанд, ки пастшавии нуфуспазирии мембранаҳои аксонӣ аз таъсири анестетикҳо ба тарангии сахтии фосфолипидҳо вобаста аст. Фосфолипидҳо моддаҳое мебошанд, ки дар сохтори мембранаҳои ҳуҷайраҳо иштирок менамоянд. 
Расми Механизми таъсири анестетикҳо
 
 
 Ҷиҳатҳои мусбати анестетикҳои маҳаллӣ:
1. Ҳамаи анестетикҳои маҳаллӣ фаъолияти системаи марказии асабро қатъ накарда, дард ва дигар намудҳои ҳиссиётро бартараф мекунанд. Дар зери таъсири доруҳои карахткунанда аксарияти ҷарроҳиҳоро гузаронидан мумкин аст. Ҳатто баъзе ҷарроҳони ботаҷриба тамоми ҷарроҳиятҳоро дар зери таъсири ин маводҳо иҷро мекунанд.
2. Анестетикҳои маҳаллӣ назар ба наркози умумӣ камхатар ҳастанд. 
Соли 1879 олими рус Анреп нахустин маротиба доруи карахткунанда - кокаинро пешниҳод карда, хосияти анестетикии онро дар организми худаш санҷидааст. Соли 1884 пизишки рус ҳангоми гузаронидани ҷарроҳии офталмологӣ ин доруро кор фармуд. Барои омӯзиш ва инкишофи назарияҳо дар бораи анестезияи маҳаллӣ олимони рус ва шӯравӣ Бреден, Юдин, Вишневский ва дигарон саҳми арзандае гузоштаанд. Ҳоло маводҳои карахткунанда хеле васеъ дар амалияи тиб истифода мешаванд.
 
 Анестетикҳои маҳаллӣ аз рӯи сохти кимиёвиашон ба 4 гурӯҳ ҷудо мешаванд: 
1.Эфирҳои кислотаи бензол – кокаин (Cocainum hydrochloridum -2-5%, 5-10%).
2.Эфирҳои кислотаи парааминобензоӣ – анестезин, дикаин, новокаин 
 (Anacsthesinum -0,5%, Dicainum –0,5%, Novocainum –0,25%,0,5% -1-2%/).
3.Атсетамидҳо – лидокаин (ксикаин), тримекаин (Lidocainum; 0,25%, 0,5%, Trimecainum-0,25%, 0,5%, 1-2%).
4.Амидҳои кислотаи 2 бутокси-синхонилӣ - совкаин (Sovcainum-0,5%-1%).
 
Анестетикҳоро барои намудҳои гуногуни анестезия истифода мебаранд: 

• барои анестезияи сатҳӣ (терминалӣ): дикаин, гидрохлориди кокаин, анестезин, лидокаин;
• барои анестезияи инфилтратсионӣ: новокаин, пирокаин, тримекаин, лидокаин;
• барои анестезияи интиқолӣ: новокаин, пиромекаин, тримекаин ва лидокаин; 
• барои анестезияи ҳароммағзӣ: совкаин, лидокаин;

Барои ҳамаи намудҳои анестезия: ксикаин (лидокаин) истифода мешаванд.